Anatomie 4 - De achterkant van de hoef

Op deze blog een serie artikelen over de anatomie van de hoef van het paard.
In deel 4 van de serie anatomie: De achterkant van de hoef.

De achterkant van de hoef (de hiel) is een belangrijke graadmeter voor de gesteldheid van de paardenvoet maar wordt helaas vaak over het hoofd gezien.

Lage brede hiel, straal op de grond, haarlijn parallel aan de grond

Gezonde hielen
Een gezonde hoef heeft lage, brede hielen. De haarlijn aan de achterkant van de hoef loopt parallel aan de grond. De straal is goed ontwikkeld (breed van achteren), vrij van ziekte en staat stevig op de grond. Het interne straalkussen dat je met je duimen kunt voelen, tussen de twee vleugels van het kraakbeen aan weerszijden (in het kuiltje van de kootholte), is stevig en dik.

Een hoef met een gezonde hiel en straal geeft het paard goede schokabsorptie en comfort tijdens de landing op de hiel. Hiermee wordt een hele waslijst aan mogelijke problemen voorkomen.

Voorwaarden voor lage hielen
Een goede sterke hiel ontwikkelen begint al direct na de geboorte. Het veulen wordt geboren met onderontwikkelde straalkussens die uit een vetachtige substantie betaan. Door vele kilometers te maken over een gevarieerde ondergrond ontwikkelen de straalkussens tot sterke en veerkrachtig kraakbeenachtige kussens achterin de voet.

Om een lage, brede, sterke hiel te krijgen en te houden zal het paard gewicht moeten dragen op de achterkant van de hoef. Als de hiel ongemakkelijk of pijnlijk aanvoelt zal het paard liever op de teen landen. Rotstraal, een te hoge hoefwand en onderontwikkelde straalkussens kunnen redenen zijn waarom een paard liever op de teen landt dan op de hiel.

De invloed van hoge hielen op de stand van het hoefbeen
Het hoefbeen is door zijn ingenieuze architectonische vorm in staat de extreme druk van het gewicht van het paard tijdens de landing op te vangen als de onderrand van het bot parallel aan de grond staat. Een hoge hiel zal het hoefbeen aan achterkant omhoog tillen en aan de voorkant meer naar beneden laten wijzen. Met het hoefbeen in de verkeerde stand staat zullen er krachten op de hoef uitgeoefend worden waar onderdelen niet op berekend zijn. De witte lijn verbinding kan worden opgerekt en de hoefcapsule vervormen.

De onderrand van het hoefbeen staat parallel aan de grond tijdens de landing

Een hoge hiel veroorzaakt een verkeerde stand van het hoefbeen. Op onderstaande rontgenfoto zie je links een hoef met een hoge hiel. De groene stippellijn geeft de onderrand van het hoefbeen aan. In rood is de omtrek van de hoef weergegeven. Om het hoefbeen parallel aan de grond te krijgen - op de computer! - verlagen we de hiel en kantelt het hoefbeen 10˚ naar achteren. Je ziet dan ook dat er materiaal ontbreekt bij de teen.

Hoge hielen brengen het hoefbeen in een verkeerde positie

Oorzaken hoge hielen
De oorzaak van hoge hielen kan een gebrek aan natuurlijke slijtage zijn door pijn of ongemak bij het landen op de hiel (bijvoorbeeld door rotstraal). Ook te laat, verkeerd of 'corrigerend' bekappen kan hoge hielen veroorzaken.

Links: Te lang niet bekapt en een beetje rotstraal - geen contractie
Rechts: Na bekappen zijn de hielen lager

Als de hoefwand bij de hiel te lang wordt gelaten wordt de straal van het paard als het ware van de grond afgetild. Hierboven een voorbeeld van een een paard met sterke hoeven waarvan de hoefwand te lang is gelaten en de straal niet in topvorm is. Een of twee keer trimmen en tegen rotstraal behandelen en de hiel is weer laag en de straal weer op de grond. Geen groot probleem.

Te lang niet bekapt + contractie.
De straal is naar beneden gedrukt (V-vormige haarlijn).

Problemen zullen ontstaan bij paarden niet niet zulke ijzersterke hoeven hebben of als hielen langdurig te lang worden gelaten. De straal hoort tegendruk te geven aan de druk die van boven komt. Valt deze tegendruk weg zullen het hoefbeen en de straal langzaam maar zeker naar beneden richting de grond geduwd worden. Aan de V-vorm van de haarlijn op de foto hierboven is dit duidelijk te zien. De hoef is als het ware doorgezakt van achteren. Veel hoeven vertonen dit probleem en ons oog is aan dit beeld gewend geraakt dat de meesten paardeneigenaars zich niet realiseren dat dit een flinke vervorming is van de hoef die het goed functioneren van de hoef belemmert.

Hoefijzers tillen het paard op dezelfde manier van de grond af als een te lange hoefwand. De straal wordt van de grond afgehouden. De hoef is hier niet op berekend en hoefbeen en straal zullen onder het gewicht van het paard op het hoefbeen toch richting de grond worden gedrukt. De hoef zakt door. De haarlijn is niet langer recht maar vertoont een V-vorm.

Contractie
Als de achterkant van de hoef minder gewicht draagt of belemmert wordt om uit te zetten onder druk zal de hiel gaan samentrekken. De ruimte voor de interne onderdelen neemt af. Het kraakbeen zal in de loop van de tijd omhoog worden gedrukt en de vleugels van het kraakbeen komen dichter op elkaar te zitten.

Contractie is een proces dat zo langzaam gaat dat je paard er ogenschijnlijk geen last van heeft. Daarbij kunnen de meeste paarden ongelofelijk veel hebben voordat ze echt laten merken dat ze pijn of ongemak hebben.

Tijdens het herstel van contractie en hoge hielen kunnen paarden duidelijker last ondervinden. Alle onderdelen van de voet die lange tijd in de verdrukking hebben gezeten moeten dan weer terug komen in een natuurlijker positie. Dit kan een pijnlijk proces zijn en één van de oorzaken dat paarden een moeilijke tijd doormaken in de overgang van beslagen naar onbeslagen.

Ondergeschoven hielen
Een ander probleem dat kan ontstaan aan de achterkant van de hoef zijn ondergeschoven hielen. De hielen zitten dan niet naast het breedste deel van de straal maar te ver naar voren. De hoek waaronder de hiel groeit is dan kleiner dan de hoek van de hoefwand. Ook aan de hoek waaronder de tubules groeien kun je zien dat hielen ondergeschoven zijn. Ondergeschoven hielen zijn een vervorming van de hele hoefcapsule die naar voren toe getrokken is. Een belangrijke oorzaak van dit probleem is dat de teen in veel gevallen te lang wordt gelaten of niet goed wordt afgerond.

Ondergeschoven hielen worden soms aangezien voor te lage hielen

Tips voor gezonde hielen
- Geef veulens en jonge paarden veel de ruimte om te bewegen
- Bekap zeer regelmatig
- Hou de hoefwand kort
- Voorkom rotstraal en behandel direct
- Houdt hielen laag en tenen kort
- Rond de teen af met een mustangrol
- Geef de juiste voeding en mineralen
- Geef je paard zo veel mogelijk (vrije) beweging

Artikelen over de anatomie van de hoef:
Anatomie deel 1 - De binnenkant van de hoef
Anatomie deel 2 - De onderkant van de hoef
Anatomie deel 3 - De buitenkant van de hoef
Anatomie deel 4 - De achterkant van de hoef

Stralen, de kussens van de hoef
Steunsels
Witte lijn